ในยามที่มนุษย์ทุกคนทำความดีหรือความชั่วอย่าคิดว่าไม่มีใครเห็น ในโลกหลังความตายหรือยมโลก มีผู้บันทึกความดีและความชั่วของพวกเราอยู่ ท่านมีนามว่า “เจตคุปต์” ท่านเป็นผู้รักษาทะเบียนซึ่งจะบันทึกข้อมูลต่างๆของมนุษย์ เจตคุปต์เป็นหนึ่งในบริวารของพญายมที่มีความสำคัญเป็นอย่างมาก ท่านผู้ที่คอยเฝ้ามองการกระทำของทุกสรรพสิ่งที่มีชีวิตบนโลกมนุษย์
ตำนานความเชื่อ : เจตคุปต์
ประวัติตามความเชื่อของศาสนาฮินดูที่ได้ก่อเกิดขึ้นมานั้น การกำเนิดขึ้นของโลกใยนี้โดยพระพรหมเป็นผู้สร้างเหล่าบรรดามนุษย์ผู้ใช้ชีวิตอยู่บนโลก ทางศาสนาฮินดูได้ทำการแบ่งมนุษย์ออกมาเป็น 4 ระดับ คือ พราหมณ์ กษัตริย์ แพศย์ และศุทธ และพระพรหมท่านได้ทรงแต่งตั้ง มีบัญชาให้พญายมราชไปปกครองยมโลก ทำหน้าที่คอยมาพิทักษ์รักษาทะเบียนซึ่งจะเอาไว้จดบันทึการกระทำดีชั่วของสิ่งมีชีวิตตั้งแต่เบื้องต่ำถึงเบื้องสูง
นับได้ว่าตั้งแต่ภพมนุษย์และภพสวรรค์ พญายมท่านได้รับหน้าที่นี้แต่ก็มีการตัดพ้อถึงการรักษาเล่มทะเบียนกรรมนี้ซึ่งเป็นงานที่ใหญ่เป็นอย่างมาก ซึ่งการจดบันทึกจะมีทุกสรรพสิ่งที่มีชีวิตเป็นจำนวนมากอย่างมหาศาล ท่านพญายมท่านได้มีคำถามกล่าวไปถึงพระพรหมเอาไว้ว่า “ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้า เหตุอันใดข้าจะรักษาทะเบียนกรรมของเหล่าสิ่งทีมีชีวิตเกิดในกลักขโยนีทั้งแปดสิบสี่ ตลอดจนถึงไปตรีโลกได้อย่างไรเล่า”
เป็นการตัดพ้อของท่านพญายม ด้วยคำถามนี้ทำให้ท่านพระพรหมต้องใคร่ครวญต่อคำถามพญายมท่านจึงได้ทำการตั้งสมาธินับเป็นเวลาถึง หนึ่งหมื่นหนึ่งพันปี ท่านได้ลืมพระเนตรขึ้นมา เกิดปรากฏ ภาพบุรุษต่อหน้าท่านพระพรหม ซึ่งบุรุษผู้นี้ได้ถือปากกากับขวดหมึกเอาไว้ และที่สะเอวยังสะพายดาบเอาที่เบื้องหน้า เมื่อท่านพระพรหมเห็นเช่นนั้นจึ่งได้มีคำตรัสต่อบุรุษผู้นี้เอาไว้ว่า
“เจ้าผู้ซึ่งเกิดขึ้นได้แต่กายของข้า ฉะนั้นผู้ได้เป็นลูกหบานของเจ้าจงได้ชื่อว่า “กายาสทาส” ส่วนตัวเจ้านั้นผู้ซึ่งเกิดขึ้นได้ในห้วงคำนึงแห่งกายของข้า ในความลับอันดำมืด เจ้าจงมีนามว่า “จิตรคุปต์” เถิด ท่านพระพรหมได้มอบหมายหน้าที่ให้ “จิตรคุปต์” หรือ “เจตคุปต์” ไปเป็นบริวารอยู่ใต้การปกครองของท่านพญายม ทำหน้าที่คอยเป็นที่ปรึกษาและเป็นผู้รักษาบัญชีบุญบาปจดบันทึกกรรมของเหล่าสิ่งมีชีวิตบนโลก
ลักษณะของ : เจ้าพ่อเจตคุปต์
จิตคุปต์ หรือ เจตคุปต์ คำนี้จะมีความหมายตามพจนานุกรมว่า ผู้จดกรรมดีและกรรมชชั่วของสรรพสิ่งที่มีชีวิตทั้งโลกหล้านี้ในยามที่ยังมีชีวิตอยู่บนโลก และความหมายตามเลขศาสตร์ จะหมายถึง ผู้ที่มีความดีเอาไว้คุ้มครอง พระเจตคุปต์ ท่านเป็นเทวดาพระองค์หนึ่งของศาสนาฮินดู ซึ่งพระเจตคุปต์จะถูกมอบหน้าที่ให้เป็นที่ปรึกษาให้กับท่านพญายม
ลักษณะของเจ้าเจตคุปต์ภายนอกดูเป็น บุรุษหนุ่มที่มีรูปร่างลักษณะกายกำยำสูงใหญ่ดูโดดเด่น มีผิวกายเป็นสีน้ำตาลเข้ม และมีลายที่ปรากฏอยู่บนผิวหนัง ผมสีดำและมีทรงผมที่ดูยาวลอยไปถึงหลัง ท่านมักทรงสวมใส่ชุดผ้าคลุมที่มีสีสันสดใสและสวมใส่เครื่องประดับหรูหราเช่น อาจเป็นสร้อยคอและแหวน เพื่อแสดงถึงอำนาจและความสำคัญต่อบทบาทหน้าที่รับผิดชอบอันเป็นที่บอกถึงตำแหน่งของท่านเจตคุปต์
หน้าที่ของ : เจ้าเจตคุปต์
เจ้าเจตคุปต์ เป็นเทวดาองค์หนึ่งผู้ซึ่งเป็นหนึ่งในบริวารของท่านพญายม ผู้จดบันทึกบุปบาปของสรรพสิ่งที่มีชีวิตในโลก ซึ่งบางตำนานตำแหน่งนี้อาจจะเรียกได้อีกชื่อหนึ่งว่า “สุวาน” ผู้รักษาทะเบียนดีชั่วของสิ่งมีชีวิต ท่านผุ้เกิดจากการตื่นขึ้นหลังการหลับไหลนานกว่า 11,000 ปีของพระพรหม (การหลับครั้งนี้เพื่อคิดใคร่ครวญคำร้องขอผู้ช่วยของท่านพญายม)
เจ้าเจตคุปต์ มีหน้าที่เฝ้ามองการกระทำกรรมดีและกรรมชั่ว และต้องคอยพิทักษ์รักษาทะเบียนที่จดบันทึกของสิ่งมีชีวิตทุกชนิดบนโลก ถ้ามองอีกมุมหนึ่งเจ้าเจตคุปต์จะมีหน้าที่เป็นผู้คอยควบคุมดวงจิตวิญญาณผู้ซึ่งตอนมีชีวิตประพฤติแต่กรรมชั่วหรือดวงจิตแห่งบาปไม่ให้มาก่อกวนซึ่งอาจจะสร้างความเดือดร้อนและคอยหลอกหลอนต่อมนุษย์ที่อาศัยอยู่บนโลก
เจ้าพ่อเจตคุปต์ : เทพเจ้าแห่งกรมราชทัณฑ์ (เรือนจำ) 1 ใน 5 เทพารักษ์คอยคุ้มครองเมืองกรุงเทพมหานคร
ตามศาสนาพุทธของชาวไทยเรา จะมีเจ้าพ่อเจตคุปต์ ซึ่งกรมราชทัณฑ์ได้ให้ความเคารพและยังนับถือเจ้าพ่อเจตคุปต์เป็นอย่างมาก ซึ่งทางกรมราชทัณฑ์จะมีความเชื่อว่า เจ้าพ่อเจตคุปต์ผุ้ซึ่งเป็นเทพารักษ์คอยคุ้มครองรักษาผู้กระทำความดีและคอยพิทักษ์รักษาเรือนจำ และยังเป็นสัญลักษณ์คอยเตือนผู้ที่ถูกขังให้เกรงกลัวต่ออำนาจบารมีของเจ้าพ่อเจตคุปต์ ท่านยังคอยป้องกันผู้กักขังซึ่งมีคุณไสย์มนต์ดำไม่ให้หลบหนีอีกด้วย
ที่เรือนจำกลางบางขวาง ประจำจังหวัดนนทบุรีจะมีศาลของเจ้าพ่อเจตคุปต์ตั้งอยู่ ณ ต้นโพธิ์ภายในเรือนจำ และพระเจตคุปต์ยังเป็น 1 ใน 5 เทพารักษ์ผู้คอยคุ้มครองเมืองกรุงเทพฯ ซึ่งท่านมีหน้าที่คอยพิทักษ์รักษาเมืองให้อยู่กันอย่างมีความสุข พระเจตคุปต์ ท่านเป็นสัญลักษณ์ให้ผู้พบเห็นต้องเตือนตัวเองให้ทำแต่ความดี ถ้าทำความผิดคงไม่รอดจากการจดบันทึกความชั่วของพระเจตคุปต์อย่างแน่นอน
ที่มาข้อมูล